Sinh 11 - Bài 30 TRUYỀN TIN QUA XINÁP

 A- LÝ THUYẾT

I. KHÁI NIỆM XINÁP

- Xináp là diện tiếp xúc giữa bào thần kinh với tế bào thần kinh, giữa bào thần kinh tế bào khác như tế bào cơ, tế bào tuyến…

- Các kiểu xináp: Xi náp thần kinh-thần kinh; Xináp thần kinh-cơ; Xináp thần kinh-tuyến.

Hình 1: Các loại xinap

II. CẤU TẠO CỦA XINÁP

Có 2 loại xi náp: xináp hóa học và xináp điện. Xináp hóa học là loại xináp phổ biến ở động vật.  Cấu tạo xinap hóa học gồm 3 bộ phận:

- Chùy xinap: Ngoài có màng bao bọc gọi là màng trước xinap. Trong chùy chứa ty thể và các bóng chứa chất trung gian hóa học (axêtincôlin, norađrênalin, đôpamin, serôtônin,.....). Có khoảng 50 loại chất trung gian hóa học nhưng mỗi xinap chỉ chứa một loại chất trung gian hóa học.

- Khe xinap: Là 1 khe nhỏ nằm giữa màng trước và màng sau xinap.

- Màng sau xinap: Trên màng có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học. Có các enzim đặc hiệu có tác dụng phân giải chất trung gian hóa học. Chất trung gian hóa học phổ biến nhất ở thú là axêtincôlin và norađrênalin

Hình 2: Cấu tạo của xinap

III. QUÁ TRÌNH TRUYỀN TIN QUA XINÁP.

     Xung TK truyền qua xinap gồm 3 bước:

Hình 3: Quá trình truyền tin qua xinap

- Xung thần kinh lan truyền đến chùy xi náp và làm Ca²⁺ đi vào trong chùy xináp.

- Ca²⁺ làm cho các bóng chứa chất trung gian hóa học gắn vào màng trước và vỡ ra. Chất trung gian hóa học đi qua khe xi náp đến màng sau.

- Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau xináp làm xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau. Điện thế hoạt động hình thành lan truyền đi tiếp.

VIDEO BÀI GIẢNG 

 

 B. TRẢ LỜI CÂU HỎI SAU SGK

Bài 1,2,3,4 trang 123 Sinh 11

Câu 1. Vẽ sơ đồ cấu tạo xináp.

Trả lời:

Hình 30.2. Sơ đồ câu tạo xináp hóa học.

Câu 2. Chất trung gian hóa học có vai trò như thế nào trong truyền tin qua xináp?

Trả lời:

Chất trung gian hóa học đi qua khe xináp làm thay đổi tính thấm ở màng sau xináp và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. Enzim có ở màng sau xináp thủy phân axêtincôlin và côlin. Hai chất này quay trở lại chùy xináp và được tái tổng hợp lại thành axêlineôlin chứa trong các túi.

Câu 3. Đánh dấu X vào ô □ cho câu trả lời đúng về xináp.

□    a) Tốc độ truyền tin qua xináp hóa học chậm hơn so với lan truyền

xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin.

□    b) Tất cả các xináp đều có chứa chất trung gian hóa học là axêtincôlin.

□    c) Truyền tin khi qua xináp hóa học có thể không cần chất trung gian

hóa hoc.

0         d) Xináp là diện tiếp xúc của các tế bào cạnh nhau.

Câu 4. Tại sao xung thần kinh được dẫn truyền trong một cung phản xạ chỉ theo một chiều?

Trả lời:

Xung thần kinh được dẫn truyền trong một cung phản xạ chỉ theo một chiều vì màng sau xináp không có chết trung gian hóa học để đi về màng trước và ở màng trước không có thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học.