I . TỈ LỆ GIỚI TÍNH
- Tỉ lệ giới tính: Tỉ lệ giữa
số lượng cá thể đực và cái trong quần thể.
- Tỉ lệ giới tính thường sấp xỉ
1 : 1 nhưng có thể thay đổi tùy loài, từng thời gian và điều kiện sống ...
- Tỉ lệ giới tính của quần thể đẩm
bảo hiệu quả sinh sản của quần thể trong điều kiện môi trường sống thay đổi.
- Tỉ lệ giới tính của quần thể
chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố của môi trường, đặc điểm sinh lí, tập tính
của loài.....
II. NHÓM TUỔI
- Cấu trúc tuổi: Tuổi sinh lí,
tuổi sinh thái, tuổi quần thể.
- Tuổi sinh lí: khoảng thời gian sống có thể đạt đến của cá thể
- Tuổi sinh thái: thời gian sống thực tế của cá thể
- Tuổi quần thể: tuổi bình quân của các cá thể trong quần thể
- Quần thể có cấu trúc tuổi đặc
trưng nhưng cấu trúc đó cũng luôn thay đỏi phụ thuộc vào điều kiện sống của môi
trường.
- Cấu trúc, thành phần của nhóm
tuổi cho thấy tiềm năng tồn tại và sự phát triển của quần thể trong tương lai.
- Nắm chắc cấu trúc tuổi giúp ta bảo vệ, khai thác tài nguyên sinh vật có hiệu quả hơn.
- Tháp tuổi của quần thể
+ Tháp tuổi chỉ ra 3 trạng thái phát triển số lượng của quần thể: quần thể đang phát triển (quần thể trẻ), quần thể ổn định và quần thể suy thoái (quần thể già).
+ Quần thể trẻ có tỉ lệ nhóm tuổi trước sinh sản cao.
+ Quần thể ổn định có tỉ lệ nhóm trước và đang sinh sản xấp xỉ như nhau.
+ Quần thể suy thoái có tỉ lệ nhóm trước sinh sản nhỏ hơn nhóm đang sinh sản.
+ Các dạng tháp tuổi đặc trưng trong quần thể:
- A. Tháp tuổi của quần thể đang phát triển
- B. Tháp tuổi của quần thể ổn định
- C. Tháp tuổi của quần thể suy thoái
Các dạng tháp tuổi
III. SỰ PHÂN BỐ CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ
Các kiểu phân bố cá thể trong quần thể
1. Phân bố theo nhóm
- Là kiểu phân bố phổ biến nhất, các cá thể của quần thể tập trung theo từng nhóm ở những nơi có điều kiện sống tốt nhất. Phân bố theo nhóm xuất hiện nhiều ở sinh vật sống thành bầy đàn, khi chúng trú đông, ngủ đông, di cư...
- Ví dụ: Phân bố theo nhóm của các nhóm cây bụi
- Ý nghĩa: Các cá thể hỗ trợ lẫn nhau chống lại điều kiện bất lợi của môi trường.
Phân bố theo nhóm của các nhóm cây bụi
2. Phân bố đồng đều
- Thường gặp khi điều kiện sống phân bố một cách đồng đều trong môi trường và khi có sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể của quần thể.
- Ví dụ: Chim cánh cụt làm tổ
- Ý nghĩa: Làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể.
Chim cánh cụt làm tổ
3. Phân bố ngẫu nhiên
- Là dạng trung gian của 2 dạng trên. Kiểu phân bố này giúp sinh vật tận dụng được nguồn sống tiềm tàng của môi trường.
- Ví dụ: Sự phân bố ngãu nhiên của linh dương
- Ý nghĩa: Sinh vật tận dụng được nguồn sống tiềm tàng trong môi trường
Sự phân bố ngẫu nhiên của linh dương
IV. MẬT ĐỘ CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ
- Mật độ: Số lượng cá thể của quần thể trên một đơn vị diện tích hay thể tích.
Ví dụ: Mật độ cây thông là 1000 cây/ha diện tích đất đồi, mật độ sâu rau là 2 con/m2...
- Mật độ cá thể của quần thể là
một trong những đặc trưng cơ bản quan trọng của quần thể vì ảnh hưởng lớn tới
mức độ sử dụng nguồn sống, khả năng sinh sản và tử vong của cá thể.
- Khi mật độ cá thể của quần
thể tăng quá cao, các cá thể cạnh tranh nhau gay gắt giành thức ăn, nơi ở...dẫn
tới tỉ lệ tử vong tăng cao.
- Khi mật độ cá thể của quần thể giảm, các cá
thể trong quần thể tăng cường hỗ trợ lẫn nhau.
VIDEO BÀI GIẢNG
TRẢ LỜI CÂU HỎI
SAU SGK
Bài 1. Sự hiểu biết về tỉ lệ giới tính của sinh vật có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi và bảo vệ môi trường?
Trả lời:
Sự hiếu biết về tỉ lệ giới tính có ý nghĩa quan trọng trong chăn nuôi gia súc, bảo vẽ môi trường. Trong chăn nuôi, người ta có thể tính toán một tỉ lệ các con đực và cái phù hợp để đem lại hiệu quả kinh tế. Ví dụ. với các đàn gà, hươu, nai,... người ta có thể khai thác bớt một số lượng lớn các cá thể đực mà vẫn duy trì được sự phát triển của đàn.
Bài 2. Quần thể được phân chia thành các nhóm tuổi khác nhau như thế nào? Nhóm tuổi của quần thể có thay đổi không và phụ thuộc vào những nhân tố nào?
Trả lời:
Nhóm tuổi của quần thể được phân chia thành các nhóm tuổi: nhóm tuổi trước sinh sản, nhóm tuổi sinh sản, nhóm tuổi sau sinh sản. Ngoài ra, người ta còn phân chia cấu trúc tuổi thành tuổi sinh lí, tuổi sinh thái và tuổi quần thể.
Quần thể có cấu trúc tuổi đặc trưng, nhưng cấu trúc đó cũng luôn thay đổi phụ thuộc vào điều kiện sống của môi trường.
- Khi nguồn sống từ môi trường suy giảm, điều kiện khí hậu xấu đi hoặc dịch bệnh... các cá thế non và già bị chết nhiều hơn cá thể thuộc nhóm tuổi trung bình.
- Trong điều kiện thuận lợi, nguồn thức ăn phong phú, các con non lớn lên nhanh chóng, sinh sản tăng, từ đó kích thước quần thể tăng lên.
Ngoài ra, nhóm tuổi của quần thể thay đổi còn có thể phụ thuộc vào một số yếu tố khác như mùa sinh sản, tập tính di cư...
Bài 3, 4, 5 trang 165 SGK Sinh 12
Bài 3. Hãy nêu các kiểu phân bố của quần thể trong không gian, ý nghĩa sinh thái của các kiểu phân bố đó. Lấy ví dụ minh hoạ.
Trả lời:
Các cá thể trong quần thể có thể phân bố theo nhóm, đồng đều hoặc ngẫu nhiên.
- Ý nghĩa sinh thái cùa phân bố theo nhóm: thể hiện qua hiệu quả nhóm giữa các cá thể cùng loài, các cá thể hỗ trợ lẫn nhau.
- Ý nghĩa sinh thái của phân bố đồng đều: làm giảm mức độ cạnh tranh giữa các cá thể trong quần thể.
- Ý nghĩa sinh thái của phân bố ngẫu nhiên: phân bố ngẫu nhiên tận dụng được nguồn sống tiềm tàng trong môi trường.
Bài 4. Thế nào là mật độ cá thể của quần thể? Mật độ cá thể có ảnh hưởng tới các đặc điểm sinh thái khác của quần thể như thế nào?
Trả lời:
- Mật độ cá thể của quần thể là số lượng cá thể của quần thể sống trên một đơn vị diện tích hay thể tích.
- Mật độ là đặc trưng cơ bản rất quan trọng của quần thể có ảnh hưởng tới nhiều yếu tố khác như mức độ sử dụng- nguồn sống trong môi trường, tới khả năng sinh sản và tử vong của cá thể từ đó ảnh hưởng tới số lượng cá thế trong quần thể (kích thước quần thể).
Bài 5. Hãy chọn phương án trả lời đúng.
Hình thức phân bố cá thể đồng đều trong quần thể có ý nghĩa sinh thái gì?
A. Các cá thể hỗ trợ nhau chống chọi với điều kiện bất lợi của môi trường.
B. Các cá thể tận dụng được nhiều nguồn sống từ môi trường.
C. Giảm sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể.
D. Các cá thể cạnh tranh nhau gay gắt giành nguồn sống.
Trả lời: A
Zalo 
Messenger 
Youtube 
Tiktok