I. CÁC NƯỚC CHÂU PHI
DT: 30,3 tr km2, 800 triệu người (2002), gồm
54 quốc gia lớn nhỏ.
1. Vài nét về cuộc đấu
tranh giành độc lập
a. Sau chiến tranh thế giới thứ
hai: phong trào đấu tranh
giành độc lập ở châu Phi bùng nổ mạnh trước hết là ở Bắc Phi:
- Mở đầu là cuộc binh biến của binh lính và
sĩ quan yêu nước Ai Cập (1952), lật đổ vương triều Pharuc, chỗ dựa của thực dân
Anh, lập ra nước Cộng hòa Ai Cập ( 18/6/1953).
- Tiếp theo là Libi (1952), An-giê-ri.
(1954-1962)
b. Nửa sau thập niên 50: hệ thống thuộc địa của thực dân ở châu Phi tan rã,
nhiều quốc gia giành được độc lập như:
- 1956 Tuy-ni-di, Ma-rốc, Xu-đăng,
- 1957 Gana...
- 1958 Ghi nê.
c. Đặc biệt năm 1960 là "Năm châu Phi" với 17 nước được trao trả
độc lập.
d. Năm 1975, thắng lợi của cách mạng Ăng-gô-la và Mô-dăm-bích đã
chấm dứt chủ nghĩa thực dân cũ ở châu Phi cùng và hệ thống thuộc địa của Bồ Đào
Nha bị tan rã .
e. Từ 1975 đến nay
- Hoàn thành cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa
thực dân cũ, giành độc lập dân tộc với sự ra đời của nước Cộng hòa Dim-ba-bu-ê
(1980) và Namibia (03/1990).
- Tại Nam Phi, trước áp lực đấu tranh của
người da màu, bản Hiến pháp 11-1993, chế độ phân biệt chủng tộc (Apartheid) bị
xóa bỏ.
- Trong cuộc bầu cử đa chủng tộc đầu tiên,
ông Ne- xơn Man- đê -la (Nelson Mandela) trở thành Tổng thống da đen đầu tiên
của nước Cộng hòa Nam Phi (1994).
2. Tình hình phát triển
kinh tế - xã hội
Sau khi giành được độc lập, các nước châu Phi
xây dựng đất nước,đã thu được một số thành tựu kinh tế – xã hội.
Tuy nhiên, nhiều nước châu Phi vẫn còn trong
tình trạng lạc hậu, không ổn định (đói nghèo, xung đột, nội chiến, bệnh tật, mù
chữ, bùng nổ dân số, nợ nước ngoài…).
Tổ chức thống nhất Châu Phi (OAU) – 5/1963, sau
đổi là Liên minh Châu Phi (AU) triển khai nhiều chương trình phát triển của
Châu lục
Con đường phát triển của châu Phi còn phải
trải qua nhiều khó khăn, gian khổ.
Gồm 33 nước. 20,5 triệu km2, 531 triệu dân (2002), giàu nông - lâm sản và khoáng sản
1. Vài nét về quá trình
đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc
- Đầu thế kỷ XX đã giành độc lập từ Tây Ban
Nha và Bồ Đào Nha, nhưng sau đó lệ thuộc Mỹ
- Sau chiến tranh thế giới thứ hai là “sân
sau “, là thuộc địa kiểu mới của Mỹ.
- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong
trào đấu tranh chống chế độ độc tài thân Mỹ bùng nổ và phát triển. Tiêu biểu là
thắng lợi của cách mạng Cu Ba.
* Tại Cu ba
- Tháng 3/1952, Mỹ giúp Ba-ti-xta lập chế độ
độc tài quân sự, xóa bỏ Hiến pháp 1940, cấm các đảng phái chính trị hoạt động,
bắt giam và tàn sát nhiều người yêu nước…
- Nhân dân Cu Ba đấu tranh chống chế độ độc
tài Ba-ti-xta dưới sự lãnh đạo của Phi-đen Ca-xtơ-rô.
- Ngày1/1/1959, chế độ độc tài Ba-ti-xta bị
lật đổ, nước Cộng hòa Cu Ba thành lập.
- Sau khi cách mạng thành công, Cu ba tiến
hành cải cách dân chủ.
- 1961 tiến hành Cách mạng xã hội chủ nghĩa
và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ
của các nước xã hội chủ nhĩa đạt nhiều thành tựu như xây dựng công nghiệp với
cơ cấu ngành hợp lý, nông nghiệp đa dạng, đạt thành tựu cao về văn hóa, giáo
dục, y tế, thể thao….
* Các nước khác
- Tháng 8/1961, Mỹ lập tổ chức Liên minh vì
tiến bộ lôi kéo các nước Mỹ La-tinh nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Cu Ba.
- Từ thập niên 60 -70, phong trào đấu tranh
chống Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ giành độc lập phát triển mạnh giành nhiều
thắng lợi.
- Thí dụ:
+ 1964 - 1999 Panama đấu tranh và thu hồi chủ
quyền kênh đào Panama
+ 1962 Ha mai ca, Tri ni đát, Tô ba gô.
+ 1966 là Guy a na, Bác ba đốt
+ 1983 có 13 nước độc lập ở Ca ri bê
- Với nhiều hình thức: bãi công của công
nhân, nổi dậy của nông dân, đấu tranh nghị trường, đấu tranh vũ trang…., biến
châu lục này thành “lục địa bùng cháy” (tiêu biểu là phong trào đấu tranh vũ
trang ở Vê-nê-xu-ê-la, Pê-ru…)
- Kết quả chính quyền độc tài ở Mỹ La tinh bị
lật đổ, chính phủ dân tộc dân chủ được thiết lập.
2. Tình hình phát triển
kinh tế - xã hội
- Sau khi khôi phục độc lập, các nước Mỹ
La-tinh đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, nhiều nước trở thành những nước
công nghiệp mới (NIC) như Brazil, Argentina, Mehico.
- Tại Cu ba:
+ Sau khi cách mạng thành công, Cu ba tiến
hành cải cách dân chủ.
+ 1961 tiến hành Cách mạng xã hội chủ nghĩa
và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
+ Với sự nỗ lực của nhân dân và sự giúp đỡ
của các nước xã hội chủ nhĩa đạt nhiều thành tựu như xây dựng công nghiệp với
cơ cấu ngành hợp lý, nông nghiệp đa dạng, đạt thành tựu cao về văn hóa, giáo
dục, y tế, thể thao….
- Trong thập niên 80, các nước bị suy thoái
nặng nề về kinh tế, lạm phát tăng nhanh, nợ nước ngoài chồng chất, dẫn đến
nhiều biến động chính trị (Argentina, Bolivia, Brazil, Chi Lê…)
- Sang thập niên 90, kinh tế Mỹ La-tinh có
nhiều chuyển biến tích cực, tỷ lệ lạm phát giảm mạnh, đầu tư nước ngoài
tăng….Tuy nhiên, Mỹ La-tinh vẫn còn nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội (đặc
biệt tham nhũng là quốc nạn, phân phối không công bằng, nợ nước ngoài ).
Zalo 
Messenger 
Youtube 
Tiktok